ΝΤΑΚΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ

Σ΄όλη την Ελλάδα έχουν μάθει πια τον κρητικό ντάκο. Μέχρι που κι εμείς εδώ κάτω όταν λέμε “να σου φτιάξω ένα ντάγκο” καταλήξαμε να εννοούμε την κριθαροκουλούρα με την ντομάτα και τα υπόλοιπα συμπαρομαρτούντα ξεχνώντας τι λέγαμε παλιότερα ντάκο.

Ο ντάκος είναι μια από τις μορφές που εμφανίζεται το παξιμάδι. Το παξιμάδι , ο διπυρίτης άρτος των αρχαίων, που πήρε το σημερινό του όνομα από τον ρωμαίο αρτοποιό Πάξαμο τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Ο δίπυρος άρτος (διπλοφουρνιστό ψωμί) ήταν γνωστός από την αρχαιότητα και αντικαθιστούσε το ψωμί των βοσκών , των ναυτικών και γενικότερα των ανθρώπων που δεν είχαν εύκολη πρόσβαση σε φρέσκο ψωμί.
Στην Κρήτη αποτελούσε το καθημερινό υποκατάστατο του ψωμιού μέχρι πολύ πρόσφατα.Η επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία του ζυμώματος δεν ήταν εύκολο να γίνεται συχνά και το παξιμάδι έδινε τη λύση στο πρόβλημα.Το έτρωγαν από το πρωί , σαν συμπλήρωμα του πρωινού τους ροφήματος μέχρι το βράδυ σαν συνοδευτικό του φαγητού τους. Καμιά φορά μπορεί να ήταν και το δείπνο τους μαζί με ένα κομμάτι τυρί και κάμποσο λάδι. Το άσπρο ψωμί συνηθιζόταν μόνο στις μεγάλες γιορτές και σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Ακόμη μου διηγούνται ηλικιωμένοι γνωστοί μου ότι η χαρά τους ήταν να πάει ο πατέρας τους στη “Χώρα” και να φέρει άσπρη φραντζόλα και παστενάγλες!Δεν είχαν βλέπετε σε υπόληψη το ζυμωτό ψωμί και το παξιμάδι της καθημερινότητάς τους.

Οι ξένοι που περιηγήθηκαν την Κρήτη στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου , μόνο απαξιωτικά λόγια είχαν για το ψωμί και το παξιμάδι των κρητικών που -αφού κατασκευαζόταν από κριθάρι και σίκαλη- ήταν μαυριδερό και σκληρό και δεν έμοιαζε με τα αφράτα ευρωπαϊκά ψωμιά που είχαν συνηθίσει.
Τα τελευταία χρόνια , μετά και από τη διαπίστωση των ειδικών ότι πρόκειται για ένα υγιεινότατο παρασκεύασμα, το κρίθινο ιδιαίτερα παξιμάδι της Κρήτης έχει κατακτήσει όλη την Ελλάδα.Φυτικές ίνες , βιταμίνες , ιχνοστοιχεία , μη επεξεργασμένοι υδατάνθρακες, όλα τα must συστατικά αυτών που θεωρούμε υγιεινές τροφές περιέχονται στο περιφρονημένο παξιμάδι. Επι πλέον σήμερα τό θεωρούμε πεντανόστιμο μπροστά στις άνοστες “πλαστικές τροφές” που μας κατακλύζουν…
Τα κυριότερα είδη του παξιμαδιού είναι το κρίθινο, το μιγαδερό , το σταρένιο, το σικάλεως το εφτάζυμο και τα διάφορα γλυκά παξιμάδια με ονομαστά τα σφακιανά.
Μια από τις μορφές του είναι ο ντάκος ( ντάγκος για να κυριολεκτώ), μια άλλη μορφή η κριθαροκουλούρα (με το πανωκαύκαλο και το κατωκαύκαλό της) και οι μικρές μπουκίτσες τα νταγκάκια ή νταγκουλάκια όπως τα λέμε.

http://cretangastronomy.blogspot.com/2011/01/blog-post.html#ixzz2Rjqd8Ewl