Στην αρχαία ελληνική, η λέξη «ψώμος» σήμαινε μπουκιά. Από τον ψώμο, προήλθαν οι μεταγενέστερες «ψωμίον» και «ψωμί», που καθιερώθηκαν την βυζαντινή περίοδο και στάθηκαν δίπλα στην επίσης αρχαιοελληνική λέξη «άρτος». Ο άρτος ημών ο επιούσιος, που η προσευχή ταυτίζει με το θεϊκό δώρο της επιβίωσης, είναι από τα πιο αρχέγονα εδέσματα που ανακάλυψε ο άνθρωπος, από τον καιρό που εγκαταστάθηκε σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο και άρχισε να καλλιεργεί τη γη. Η ιστορία του ψωμιού που έφτιαχναν οι άνθρωποι με το σιτάρι, το κριθάρι και το κεχρί, χάνεται στο βάθος των χιλιετιών.
Οι αρχαίοι Έλληνες, εκτός από σιτάρι, κριθάρι και κεχρί, καλλιεργούσαν κι ένα άλλο δημητριακό, τη ζέα ή ζεία. Αν και στις μέρες μας έχει γίνει μόδα, οι πρόγονοι μας το χρησιμοποιούσαν κυρίως ως ζωοτροφή. Θα πρέπει να καλλιεργούσαν ικανές ποσότητες, καθώς η Μαρίνα Ζέα του Πειραιά πιθανότατα πήρε το όνομα της από το γεγονός ότι ήταν τόπος φόρτωσης των καραβιών μ’ αυτό το δημητριακό. Ο Διοσκουρίδης πάντως, γράφει ότι τη Ρωμαϊκή εποχή έφτιαχναν ένα χυλό από χοντροαλεσμένους σπόρους ζέας και σιταριού, που ονομαζόταν «πόλτος», ενώ πολύ νωρίτερα οι πρόγονοι μας κάθε πρωί έτρωγαν το «ακράτισμα» που ήταν ψωμί βουτηγμένο σε νερωμένο κρασί. Η ζύμη σπανίως ψηνόταν σκέτη, αλλά βελτίωναν τη γεύση της με διάφορα μυρωδικά όπως μέντα, μάραθο ή δυόσμο. Δεν γνωρίζουμε αν χρησιμοποιούσαν αλάτι.
Το ψήσιμο γινόταν αρχικά πάνω σε πυρωμένες πέτρες και αργότερα σε χτιστούς φούρνους ή σε πήλινα σκεύη που έκλειναν. Στο «μουσείο ψωμιού» που υπάρχει στην Γερμανική πόλη Ούλμ, εκτίθενται τέσσερα ελληνικά ειδώλια από τη Βοιωτία, όπου απεικονίζεται με θαυμαστό τρόπο το άλεσμα, το πλάσιμο και το ψήσιμο του ψωμιού από γυναικείες μορφές. Το άλεσμα των σπόρων γινόταν με χερόμυλους που έφθασαν σχεδόν απαράλλακτοι ως τον περασμένο αιώνα, ενώ το κοσκίνισμα γινόταν με πολλών ειδών κόσκινα. Από βούρλα, από λινάρι, από κλαδιά ιτιάς ή από δέρματα που τρυπούσαν. Οι «πλακούντες», τα ψωμιά δηλαδή που προορίζονταν για θυσίες στους θεούς, χρειαζόντουσαν ψιλό αλεύρι και γι αυτό το κοσκίνιζαν με λινό ύφασμα που ονομαζόταν «κρησάριον» ή «κρησέρα». Σε πολλά μέρη της Ελλάδας χρησιμοποιείται ακόμη η λέξη «κρησάρα» ή «κνησάρα» για το ίδιο εργαλείο.
ΥΛΙΚΑ -ΕΚΤΕΛΕΣΗ (1 φραντζόλα)
430 γρ Αλεύρι για όλες τις χρήσεις
6 γρ μαγιά σκόνη
9 γρ αλάτι
360 ml χλιαρό νερό
Σε ένα μεγάλο μπώλ αναμείξτε το αλεύρι,την μαγιά κ το αλάτι.
Προσθέστε το χλιαρό νερό κ ανακατέψτε απαλά με μια μαρίζα σιλικόνης
η ένα κουτάλι μέχρι να ομογενοποιηθεί η ζύμη(να υγρανθεί πλήρως το αλεύρι).
Καλύψτε το μπώλ με πλαστική μεμβράνη κ βάλτε το το ψυγείο.
Αφήστε την ζύμη να ξεκουραστεί μέχρι την επόμενη μέρα .
Αλευρώστε τον πάγκο σας και βγάλτε την ζύμη απο το μπώλ.
Διπλώστε ξανά κ ξανά την ζύμη ρίχνοντας λίγο αλεύρι κάθε φορά ..
Η ζύμη εξακολουθεί να κολλάει .
Στρώστε με χαρτί ψησίματος μια μακρόστενη φόρμα ψωμιού η μια στρογγυλή
και αλευρώστε το χαρτί .
Βάλτε την φραντζόλα σας μέσα στην φόρμα κ αφήστε την να ξεκουραστεί για 45 λεπτά.
Μπορείτε να το πασπαλίσετε με αλεύρι κ προτού το βάλετε στον φούρνο να κάνετε
<κοψίματα> με ξυράφι η 1 κοφτερό μαχαίρι απο πάνω .
Οσο το ψωμί σας ξεκουράζεται,προθερμάνετε τον φούρνο σας στους 160 με 170 βαθμούς
και βάλτε κάτω απο την σχάρα του φούρνου ένα πυρίμαχο μπώλ με νερό .
Μετά τα 45 λεπτά ξεκούρασης βάλτε το ψωμί στον φούρνο και ψήστε μέχρι να πάρει
χρώμα περίπου για 30 με 35 λεπτά ..
Αμα ψηθεί βγάλτε το απο την φόρμα και βάλτε το σε σχάρα να κρυώσει καλά ..
Ισως το πιο νόστιμο κ πιο αφράτο ψωμί που έχω φτιάξει ποτέ .
Μπορείτε να προσθέσετε στην ζύμη 3 σκελίδες σκόρδο και να το κάνετε σκορδόψωμο
η οτι άλλο αρωματικό η υλικό θέλετε (ψιλοκομμένες εληές ,ρίγανη κτλ).
Συνήθως κάνω διπλή δόση.
ΩΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΦΟΡΑ….
ΝΑ ΠΕΡΝΑΤΕ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΓΕΙΡΕΥΕΤΕ ΑΚΟΜΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ!
(Φωτογραφίες:Ρένα Κώστογλου)
(Επιμέλεια-Εκτέλεση:Pastry Chef/Sugarpaste Artist –Decorator Ρένα Κώστογλου)